Pojęcie: frytkownica/frytownica
Filed under: Nauka
Comments: None
Tagi: , frytki, frytkownice, frytownice, kulinaria
W literaturze, w sklepach oraz w lokalach gastronomicznych spotykamy się z różnymi określeniami urządzenia do produkcji frytek. Frytkownica, czy frytownica? Jak właściwie nazwać ten produkt oraz jaką rolę pełni ten drugi?
Niestety, żeby odpowiedzieć na to pytanie, nie zawsze możemy kierować się etykietkami na opakowaniach, które umieszcza producent. Czasem zdarza się, że nawet on nie wie co sprzedaje. W sklepach także nie możemy liczyć na pomoc sprzedawców, którzy w głównej mierze swoją wiedzę opierają na opakowaniach. Gdzie więc szukać pomocy?
Chyba najlepszym wyjściem z tego impasu będzie powrót do korzeni. W tym wypadku powinniśmy naszą uwagę skupić na języku polskim i jego prawidłowym zastosowaniu. Na wstępie należy powiedzieć, że jednakowo frytownica jak frytkownica są właściwą formą. Ale uwaga! Językowo są poprawne, ale znaczenie tych słów jest różne. Do tego jeszcze przejdziemy, skupmy się najpierw na podstawach.
Nazwa urządzenia do produkcji frytek pochodzi od semantycznie rozszerzonego formatu słowotwórczego -ownica. Wyjaśnienie pojęcia słowotwórstwa mówi, że do podstawy słowotwórczej wyrazu podstawowego trzeba dodać rozszerzenie. W naszym wypadku wyrazem podstawowym jest frytka, a co łatwo zauważyć bazę słowotwórczą tworzy frytk. Z rozszerzeniem uzyskujemy nasz wyraz frytkownica.
W takim razie jak powstał wyraz frytownica? Analogicznie do powyższej zasady słowotwórstwa można w prosty sposób w jednej chwili objaśnić jego źródło. Przede wszystkim trzeba znaleźć podstawę słowotwórczą, którą teraz jest fryt. Pytanie, co to jest fryt? Otóż najlepszym wytłumaczeniem jest zgrubienie słowa frytka – fryta. Zastanawiacie się z pewnością, czy wyraz fryta coś znaczy? Otóż oczywiście, zgodnie z definicją Encyklopedii PWN:
„fryta – szkło w postaci granulek lub proszku, które po naniesieniu na powierzchnię wyrobu ceramicznego (lub metal.) poddaje się stapianiu lub spiekaniu w celu otrzymania szkliwa”
W związku z powyższym frytownica to maszyna do produkowania szła. Ale moment, przecież piec stosowany do takiej pracy ma już swoją nazwę – frytownik. Co dalej? W takim wypadku należy poszukać innego wyrazu podstawowego, którym może być rzeczownik frytowanie. Oznacza on smażenie w głębokim i rozgrzanym tłuszczu. Teraz już utworzenie rozszerzenia wyrazu frytownica nie powinna nikomu sprawiać trudności.
